rzeczownik
RODZAJ RZECZOWNIKA
Rzeczownik w języku norweskim posiada trzy rodzaje – męski, żeński i nijaki. Wszystkie rzeczowniki należące do rodzaju żeńskiego mogą też występować w rodzaju męskim, dlatego mówi się o rodzaju żeńsko-męskim.
Na rodzaj rzeczownika wskazuje rodzajnik nieokreślony lub rodzajnik końcowy
Rodzajnik nieokreślony stoi przed rzeczownikiem.
ei – rodzaj żeński (ei bok)
en – rodzaj męski (en bil)
et - rodzaj nijaki (et barn)
Rodzajnik końcowy tworzy formę określoną rzeczownika
a - rodzaj żeński (boka)
en - rodzaj męski (bilen)
et - rodzaj nijaki (barnet)
Rzeczowniki kończące się na literę E otrzymują tylko –N lub –T. W rodzaju żeńskim końcowe E zanika.
en hage – hagen
et eple – eplet
ei gruppe – gruppa
Nie dotyczy to jednak rzeczowników jednosylabowych lub akcentowanych na ostatnią sylabę
et tre – treet
Rzeczowniki kończące się krótką samogłoską i spółgłoską M mają w formie określonej podwójne M.
en sykdom – sykdommen
Rzeczowniki zakończone na –UM tracą tę część przy tworzeniu formy określonej
et museum – museet
et stadium - stadiet
Typowe końcówki
W niektórych przypadkach rodzaj rzeczownika można rozpoznać po jego końcówce
Typowe końcówki rodzaju męskiego:
-ELSE (øvelse)
-HET (leilighet)
-NAD (søknad)
-ISME (sosialisme)
-ANSE (toleranse)
-DOM (sykdom)
-SJON (deklarasjon)
Typowe końcówki rodzaju nijakiego:
-ERI (bakeri, vaskeri, maleri, galleri)
LICZBA MNOGA
końcówka -er
Liczbę mnogą w formie nieokreślonej najczęściej tworzy się poprzez dodanie do rzeczownika końcówki –ER. lub samego –R jeśli kończy się on na nieakcentowane E. W formie określonej dodawana jest końcówka –ENE lub samo -NE
LICZBA POJEDYNCZA |
LICZBA MNOGA NIEOKREŚLONA |
LICZBA MNOGA OKREŚLONA |
en venn |
venner |
vennene |
ei jente |
jenter |
jentene |
en butikk |
butikker |
butikkene |
et eple |
epler |
eplene |
Jeśli rzeczownik kończy się na akcentowane E, wtedy w formie nieokreślonej dodaje się całą końcówkę -ER
en ide |
ideer |
ideene |
Rzeczowniki kończące się krótką samogłoską i spółgłoską M mają w liczbie mnogiej podwójne M.
en dom |
dommer |
dommene |
Rzeczowniki kończące się na –EL i –ER tracą E a ewentualne podwójne spółgłoski zostają wtedy zredukowane do jednej.
en sykkel |
sykler |
syklene |
en regel |
regler |
reglene |
Rzeczowniki kończące się na –IUM tracą –UM w liczbie mnogiej
et studium |
studier |
studiene |
et museum |
museer |
museene |
końcówka -e
Rzeczowniki kończące się na –ER tworzą liczbę mnogą nieokreśloną poprzez dodanie –E, a liczbę mnogą w formie określonej poprzez dodanie -NE. W grupie tej znajduja się przede wszystkim rzeczowniki odnoszące się do zawodów i narodowości, choć nie tylko.
en elektriker |
elektrikere |
elektrikerne |
en amerikaner |
amerikanere |
amerikanerne |
en genser |
gensere |
genserne |
UWAGA: Do grupy tej nie przynależą rzeczowniki:
-finger
-sommer
-vinter
bez końcówki
Część rzeczowników zachowuje w formie nieokreślonej liczby mnogiej taką samą formę. Dotyczy to głównie jednosylabowych rzeczowników w rodzaju nijakim. W formie określonej zyskują końcówkę –ENE lub –A (druga możliwość dotyczy tylko rodzaju nijakiego i jest rzadko stosowana za wyjątkiem wyrazów BARNA i BEINA, gdzie druga opcja jest jedyną dopuszczalną)
et rom |
rom |
rommene |
et glass |
glass |
glassene |
et barn |
barn |
barna |
et bein |
bein |
beina |
Według tego wzorca (bez końcówki) tworzona jest również liczba mnoga niektórych rzeczowników rodzaju męskiego i żeńsko-męskiego:
en feil |
feil |
feilene |
en sko |
sko |
skoene |
en ting |
ting |
tingene |
ei mus |
mus |
musene |
formy nieregularne
Tabela przedstawia liczbę mnogą najczęściej używanych rzeczowników, które tworzą liczbę mnogą w sposób nieregularny.
en mann |
menn |
mennene |
en bror |
brødre |
brødrene |
en far |
fedre |
fedrene |
ei mor |
mødre |
mødrene |
ei datter |
døtre |
døtrene |
ei søster |
søstre |
søstrene |
et kne |
knær |
knærne |
et tre |
trær |
trerne |
ei ku |
kyr |
kyrne |
en fot |
føtter |
føttene |
en tann |
tenner |
tennene |
ei hånd |
hender |
hendene |
ei natt |
netter |
nettene |
strand |
strender |
strendene |
ei kraft |
krefter |
kreftene |
et narkotikum |
narkotika |
narkotikaene |